18.04.2024 12:04:28

Türkiye

Sade Vatandaş | Merkez Bankası Başkanı, Türkiye'nin Altın ve Döviz Rezervini Açıkladı
Merkez Bankası Başkanı, Türkiye'nin Altın ve Döviz Rezervini Açıkladı


Büyült Küçült

Merkez Bankası Başkanı, Türkiye'nin Altın ve Döviz Rezervini Açıkladı

Son dakika: Merkez Bankası BaÅŸkanı Prof. Dr. Åžahap KavcıoÄŸlu, CNN Türk, TRT Haber ve A Haber ortak yayınında ekonomi gündemi ile ilgili açıklamalarda bulundu. KavcıoÄŸlu, Merkez Bankası'nın rezerv ve 128 milyar dolar tartışmalarıyla ilgili olarak, "MB bireylere döviz satmıyor. Ä°nsanların kafasını karıştırmak için belirli rakamlarla insanları bir yere götürmek için algı operasyonu yapılıyor. Böyle bir ÅŸey yoktur" ifadelerini kullandı. KavcıoÄŸlu, canlı yayında Merkez Bankası'nın altın ve döviz rezervlerini de açıklayarak, "Türkiye'de yıllardır 120 ton altını vardı. Türkiye'nin ÅŸu an merkez bankası rezervlerinde 720 ton altını var. Åžu an 90 milyar dolar brüt rezervimiz var." dedi.

Ä°ÅŸte KavcıoÄŸlu'nun açıklamalarından satır baÅŸları:

'VERDİĞİM RAKAMLAR NETTİR VE DOĞRUDUR'

Bugün rezerv konusu tartışılırken o günkü ÅŸartları göz önüne getirmemiz gerekir. 2020'ye girdiÄŸimizde dünyada da geliÅŸmiÅŸ ülkelerde de doÄŸrudan ve portföy yatırımlarının azaldığını görüyoruz. Türkiye'nin de buradan aldığı pay ister istemez azalmış görünüyor. 2020 pandemi krizi, dünyayı çok kötü ÅŸekilde etkileyen bir kriz. DiÄŸerlerinden ayıran en önemli ÅŸey ÅŸu durum bence. Daha önceki krizlerin bir altyapısı vardı. IMF'ye gidilecek mesajları, IMF'ye gitmek zorunda olduÄŸumuz haberleri hep yapıldı ama Türkiye diÄŸer ülkelerden farklı olarak hem saÄŸlık açısından hem de para ve mali konular açısından çok iyi yönetti. 2019'da biz pozitif cari fazla verdik. Merkez Bankası olarak verdiÄŸim rakamlar nettir ve doÄŸrudur. Pandemi döneminde dünyada yaÅŸananlarla beraber Türkiye'de yaÅŸananlarda bir döviz talebi ya da yabancı insanlar ülkesine dönecek, bu parayı istiyor.

MERKEZ BANKALARI NÄ°ÇÄ°N REZERV BÄ°RÄ°KTÄ°RÄ°R VE KULLANIR?

2020 yılında siz bu talepleri bir ÅŸekilde karşılamanız lazım. karşılamazsanız oluÅŸacak ÅŸeylerle Türkiye yüzleÅŸecekti. 2020 sonunda Türkiye bütün bu taleplere cevap vermiÅŸtir. Hem reel sektör yurtdışı borçlarını ödemiÅŸtir, bankacılık finansal borçlarını ödemiÅŸtir, kendi ithalat borçları dahil varlıklarını artırmıştır. Bunun saÄŸlıklı iÅŸlediÄŸini ÅŸuradan görebiliriz: Faiz yükseldiÄŸinde yabancılar yeniden gelmiÅŸtir. Ä°nsanlar Türkiye'ye parasını getirir, istediÄŸi zaman da parasının alıp gideceÄŸi bir ortamın olduÄŸunu çok net biliyorlar. Bu taleplerin karşılanması için Merkez Bankası o gün Hazine'yle beraber oluÅŸturulan iÅŸlemler var. Rezerv konusuna geldiÄŸimizde, Türkiye'de 83-84'ten sonra rezerv birikmeye baÅŸlıyor. 2020'ye geldiÄŸinde 15-20 milyar rezervi var. Daha sonra 30 milyara kadar oluÅŸan rezerv var. Kurun daha saÄŸlıklı bir ÅŸekilde yönetilmesi için de yapılan iÅŸlemler var. Ama esas onun arkasında oluÅŸan bir talep var. Gerçek kiÅŸilerden, reel sektörlerden, bankalardan talep karşılanmıyorsa ya fiyatlar yukarı gidecek, ya faizi yükselteceksiniz. Kendi içerisinde dengeye gelmezse Merkez Bankası orada piyasaya giriyor.

'GÄ°ZLENEN SAKLANAN BÄ°R ÅžEY YOK'

Hazine'nin MB'deki hesaplar kullanılarak döviz alım satımıyla piyasa arzının dengelenmesi 2017'de. Televizyonlarda bu iÅŸlemlerin 2019 seçimlerinden önce yapıldığı söyleniyor. DeÄŸil. MB dalgalı kura geçtikten sonra döviz alım ihaleleri 2016'ya kadar yapıyor, 2016'dan sonra bunu bırakıyor. Protokolün tamamen hukuki dayanağı var. MB'nda hukuki bir dayanağı olmayan hiçbir iÅŸlem yapılmaz. Bugüne kadar yapılmamıştır, bundan sonra da yapılmaz. Bu protokol dahilinde, 2017 Åžubatından itibaren yapıldı. 2020'de yapılmasının nedeni de pandemi ÅŸartları. Bu iÅŸlemler gizli yapıldı, protokol açıklanmadı, rakamlar verilmiyor. Peki siz bu rakamları nereden biliyorsunuz? Biz bu rakamları açıklamadık. Dünyada en ÅŸeffaf veri açıklayan merkez bankalarından biri TCMB'dir. Günlük olarak açıklanır. Analitik bilanço okumasını bilen herkes buradan bu rakamları alır. Bizim analitik bilançomuzda o veriler günlük yayınladığı için zaten orada var. Gizlenen  saklanan bir ÅŸey yok. Bilançodan görüldüÄŸü kabul edildiÄŸi zaman bu sefer kimlere satıldı demeye baÅŸladılar. Dünyada bu ÅŸekilde bir veri açıklama söz konusu deÄŸil. MB bireylere döviz satmıyor. Ä°nsanların kafasını karıştırmak için 128, o kur 6.85. Belirli rakamlarla insanları bir yere götürmek için algı operasyonu. Böyle bir ÅŸey yoktur.

AYRICALIKLI Ä°ÅžLEM Ä°DDÄ°ASI

Böyle bir ÅŸey söz konusu olamaz, yapmak isteseniz de yapamazsınız. Merkez Bankası'nın veri açıklama konusunda ÅŸeffaflığı dünyadaki en iyi merkez bankalarından bir tanesiyiz. Bu kadar ÅŸeffaf bir bilançomuz var ve günlük oradan her ÅŸeyi izleme ÅŸansınız var. Biz kimseye 128 rakamını söyledik. Peki bu arkadaÅŸlar bunları nereden buldular? 'Protokolün içeriÄŸini açıklayın.' Böyle bir ÅŸey olabilir mi? Avrupa Merkez Bankası 2000 ve 2010 arası Euro'yu baskılayabilmek için yaptıkları iÅŸlemleri 10 yıl sonra, 2020'de açıkladı. Japonya Merkez Bankası sadece yıl sonu toplu olarak veriyor rakamları. Siz neden 2017'yi, 2018'i sormuyorsunuz? Daha önce döviz müdahaleleriyle yapılan iÅŸlemleri niye sormadınız? Daha önce döviz müdahaleleriyle yapılan iÅŸlemleri niye sormadınız? 2013, 2014 gibi dünyada oluÅŸan bir ters gidiÅŸ, kuru baskılamak zorunda olduÄŸunuz dönemlerde döviz satım müdahalelerinde bulunursunuz. Dönem dönem Merkez Bankası bunu kuru saÄŸlıklı bir ÅŸekilde oynaklığının devam etmesi için müdahaleleri olmuÅŸ.  2016'dan sonra baÅŸka bir yol denenmiÅŸ.

'2020 KRÄ°ZÄ° KÄ°MSENÄ°N BURNU KANAMADAN ATLATILMIÅžTIR'

Türkiye o krizi yönetebildiÄŸi için vatandaşımız o krizden etkilenmeden çıktı. 2019-2020'de hiçbir ÅŸey yapmayabilirdiniz, piyasaya bırakabilirdiniz. 2020 Türkiye dünya buhranından, hatta ondan da daha fazla sıkıntının yaÅŸandığı bir yılı konuÅŸuyoruz. DiÄŸer ülkelerin nasıl destek aldığını biliyoruz. DiÄŸer merkez bankaları yapınca TCMB hiçbir ÅŸey yapmadan mı duracaktı?  Öyle yapıldı, böyle yapıldı; sonucuna bakalım. Sonucunda Türkiye vatandaşı, reel sektör, kimsenin burnu kanamadan, pandemi krizi atlatılmıştır.

'MERKEZ BANKASI HÄ°Ç OLMADIÄžI KADAR Ä°YÄ° DURUMDA'

Kurun oynaklığının saÄŸlıklı bir ÅŸekilde yönetilmesi, dolayısıyla müdahale deÄŸil. Ben baÅŸkan oldum, atandım. Pazar günü basın bildirisiyle açıkladım. Banka müdürlerine de bir müdahalemiz olmayacağını, herkesin kendi bilançosunu yöneteceÄŸi ÅŸeklinde mesajlar verdim. Ama gece Asya piyasalarında müthiÅŸ bir dalgalanma oluÅŸmaya baÅŸladı. 11 milyar dolar o bir haftalık süre içerisinde piyasadan çıktı. Ben MB olarak hiçbir ÅŸey yapmadım, piyasa karşıladı. 2020'de dövize dönen bireyler otomatik olarak piyasada o talebi karşıladı. Döviz almak isteyenlere dövizini bozdurarak cevap verdi. O gün ülkemin rezervlerinde yeterli para olduÄŸu için piyasa o 11 milyar dolarlık talebi karşıladı. Bir ÅŸeylere ulaÅŸmak için deÄŸiÅŸik hesaplamalara gitmeye gerek yok. Türkiye Merkez Bankası olarak ve TC Devleti olarak ÅŸu an olmadığı kadar iyi durumda. Rezervlerin yapısı deÄŸiÅŸmiÅŸtir Türkiye'de. Yıllardır 120 ton altını vardı. 2012'de baÅŸlıyor. 2019 ve 2020'de Türkiye 720 ton altına çıkıyor. Türkiye'nin ÅŸu an merkez bankası rezervlerinde 720 ton altını var. Türkiye'nin 120 ton altını yurt dışındayken, 2017-18'den sonra Türkiye'nin tüm altınlarını Türkiye'ye getirmiÅŸtir. Türkiye'nin tüm altınları ÅŸu an Merkez Bankası'ndadır. Åžu an bu yıllık 50 ton 1-2 yıl içerisinde 80 tona çıkacak inÅŸallah. Önümüzdeki hedef, rezervleri daha kalıcı, güçlü ÅŸekilde oluÅŸturmak. Türkiye'de hem rezervlerimizi daha kalıcı hale getireceÄŸiz, hem de üretimi, ihracatı finanse ederek daha iyi bir sistem oluÅŸturacağız. 2003'e kadar rezerv yok. Åžu an 90 milyar dolar brüt rezervimiz var. Rezervin açılımı da önemli. Yaklaşık %40'ı üzerinde Türkiye'nin kendi altın rezervi. 2003'ten sonra oluÅŸan rezervler nasıl oluÅŸmuÅŸ? Portföy giriÅŸleriyle, sıcak para giriÅŸleriyle. Kur düÅŸük olduÄŸu için döviz alım müdahaleleriyle oluÅŸturulan bir rezerv var, 130 milyar dolara kadar çıkan. Yurt dışından gelen dövizlerin alım ihaleleriyle oluÅŸturuyorsunuz bunu. Türkiye 2020'de de bunu yapmıştır. Åžuraya gitmiÅŸ, bunun hesabına geçmiÅŸ; bu ifadeler doÄŸru deÄŸil ve vatandaşımızı da yanlış yönlendiriyorlar. 

'REZERVLER SADECE YER DEĞİŞTİRDİ'

Bankaların, piyasaların ihtiyacı olan TL'yi MB karşıladı. 'MB'nın kaybolan rezervleri' diyorsunuz ya, o rezervler sadece yer deÄŸiÅŸtirdi. Benim rezervlerimden çıkıp banka hesaplarına döviz olarak giden parayı ben o parayı tekrar alıyorum döviz olarak, piyasaya TL veriyorum. Bir rezerv kaybı, para kaybı, birilerine para verilmesi söz konusu deÄŸil. Giden paranın gittiÄŸi yer bankadaki döviz hesapları.
Aradaki fark da, ben MB olarak para kazanıyorum. Aldığım dövizleri 2020-19'da daha yüksek kurla piyasaya verdiÄŸim için kar ettim. Artı, dövizler karşılığında piyasadan TL çektiÄŸim için ÅŸu an o TL'yi piyasayı fonlamak için kullanıyorum, kar ediyorum.

Ä°HTÄ°YAT AKÇESÄ° Ä°DDÄ°ALARI

MB kâr etmiyor, kâr etmediÄŸi bir bilançoda ihtiyat akçesi nasıl olacak? Bunu söylüyorsunuz, bari bir dayanağı olsun. Esas kâr etmeye baÅŸladığından beri oluÅŸuyor. Kara gün için ihtiyat akçesini nerede biriktirdiniz? MB'nın bilançosunda yok. Bir yerlere para aktarma söz konusuysa bu paralar nasıl oluÅŸuyor? Veya siz neden yapmadınız daha önceleri? BaÅŸkanlık yapan arkadaşımızın konuÅŸmalarını hayretle dinledim. MB Türkiye'nin en saygın kurumlarından bir tanesi. Burada yanlış bir ÅŸey olması mümkün deÄŸil. MB ve MB'da yetiÅŸen insanlar bu kadar hassasken, 128 milyar dolar gibi bir rakamı telaffuz edip, bu kadar insanı zan altında bırakmak hayret verici. Ve bunu eski Merkez Bankası baÅŸkanlarının yapması daha da üzücü. MB'nda yıllarca çalışmış, buradaki özeni bilen insanların bunlara taraf olması üzüyor. Merkez Bankası'nda yanlış olmaz. Verilerini günlük olarak açıklayan bir Merkez Bankası'nda nasıl yanlış olabilir? Bu kadar ÅŸeffaflık varken, bu rakamlar üzerinden yorum yaparken, bizim bir ÅŸeyler gizlediÄŸimizi söyleyerek kamuoyunun kafasını karıştırmanın nasıl bir anlamı olabilir?

'PÄ°YASAYA VERDİĞİMÄ° MESAJ ÇOK NET'

Türkiye'nin %5 enflasyon hedefi var ve bu hedefi tutturana kadar sıkılaÅŸmaya devam edeceÄŸiz. Bireysel kredilerle ilgili tedbirler alacağız. Faize karşı olmayan var mı? Yüksek faizden memnun olan kim var? Negatif faizden bahsediyorsak veya yükselen bir enflasyonda farklı ÅŸeyler konuÅŸuyorsak bu baÅŸka bir ÅŸey. Bizim piyasaya verdiÄŸimiz mesaj çok net. Ä°lk gün saat 10'da basın bildirisi açıkladım, aynı mesajları verdim.

KRÄ°PTO PARA Ä°LE ÖDEME YAPILMAMASI

Birkaç ülke tamamen yasakladı. Çin'de bu mümkün. Siz sadece yasaklayarak bu iÅŸi halletme ÅŸansınız yoktur. Bizim yaptığımız düzenleme, bu platformlara aracılık eden, ödeme yapan kuruluÅŸlarının alt yapıları çok saÄŸlam olmadığı için bu tür ödemeleri bankalar aracılığıyla yapın dedik. Belli normlar, kurallar belirliyoruz. Sermaye artırımı olabilir, sermaye yeterlik gibi kriterler belirlenebilir. Üzerinde çalışıyoruz. Ä°ki ÅŸey yaptık: Bir, kripto parayla elbise vb. alımını yasakladık. Ä°kincisi, ödeme kuruluÅŸlarının bu iÅŸe aracılık etmesini yasakladık. Daha geniÅŸ bir düzenleme üzerinde çalışılıyor. Bir kere tanımı yok. Bu bir varlık mı, mal mı, nerede saklayacaksınız? Bunların hepsi çok muÄŸlak. Bunlarla ilgili düzenlemeler yapılırken, sıkıntılı durumlar var. 2 hafta içerisinde düzenlemeler sanırım bir noktaya gelecek. Dışarıya müthiÅŸ bir para trafiÄŸi var. Åžu an bizi çok rahatsız eden bir para trafiÄŸi var. Giden paranın nereye, kime gittiÄŸini bilmiyorsunuz. Çin yasakladı, Hindistan yasakladı. Biz 1-2 hafta içerisinde bir noktaya getireceÄŸiz düzenlemeyi. Biz bu düzenlemeyi yaptık, televizyonlarda çıkan herkes bir yorum yapıyor. Bu düzenlemenin ne olduÄŸunu okumayan insanlar var, yorumluyorlar. Rezervlerle ilgili televizyonlarda konuÅŸan ekonomist olanlara saygı duyuyorum, bilerek ve maksatlı konuÅŸuyorlar. Ama herkes konuÅŸuyor.

Ä°Åž DÜNYASINA MESAJ

Türkiye iliÅŸkileriyle çok güçlü bir ülke. Türkiye bu iliÅŸkilerini en iyi ÅŸekilde yürütecektir ve bunların siyasi olarak Türkiye'ye olumlu yansıyacağından ve böyle görmelerini tavsiye ederim. Türkiye, son yıllarda kendini kabul ettirdiÄŸi bir dış politika izliyor. DoÄŸu Akdeniz olsun, Libya, Irak, Suriye politikaları olsun, Türkiye oralarda, hem sahada, hem de masada güçlü bir ülke. Arkasında güçlü bir ekonominin, iktidarın ve milletin olduÄŸunu unutmayalım. Türkiye artık göz ardı edilen veya evrilebilen bir ülke deÄŸil. Türkiye çeÅŸitli sıkıntıların üstesinden gelirken hepsinin arka planına bakmak lazım. Rezervleriyle, Merkez Bankası'yla, ekonomisiyle güçlü olmasa oralarda onları yapamazsınız. Ä°HA'lar, SÄ°HA'lar parasız uçmuyor. 70'li yıllarda Kıbrıs Harekatı dışında uluslararası arenada sürdürülebilir bir dış politikamız yok. Ama son 10 yılda Türkiye bütün coÄŸrafyalarda sürdürülebilir, bir ÅŸekilde o coÄŸrafyalarda varlığını sürdürebiliyor ve istediÄŸi sonuçları alabiliyor. Biz bunların yönetilebilir olduÄŸunu düÅŸündüÄŸümüz için görüÅŸmeler olumlu geçecektir. O olayların gerçeÄŸini de bildiÄŸimiz için Türkiye'nin duruÅŸu nettir. Ä°ÅŸ dünyasına da bir mesaj vereyim. Rezervler konusunda da iÅŸ dünyasının taraf olması gerekiyor bence. 2020'de bu talepleri karşılanmasa borçları kapatılmazdı, o varlıklara sahip olamazlardı. Türkiye'yi, TCMB'yi yıpratmamamız lazım. Olmayan bir ÅŸeyi rakamlarla süsleyerek yıpratmanın kimseye bir faydası yok. Bunların zararını Türkiye görüyor. Sonuçta dönüyor iÅŸ dünyası, sokaktaki vatandaÅŸ ve devlet görüyor zararını.

Havva Karakoç

Havva Karakoç